“Chúng ta tranh được tự do, độc lập rồi mà dân cứ chết đói, chết rét, thì tự do, độc lập cũng không làm gì. Dân chỉ biết rõ giá trị của tự do, của độc lập khi mà dân được ăn no, mặc đủ”.
Lời của Chủ tịch Hồ Chí Minh, trong Bài phát biểu tại cuộc họp đầu tiên của Ủy ban nghiên cứu kế hoạch kiến quốc, ngày 10/01/1946, đăng trên Báo Cứu quốc, số 139, ngày 11/01/1946; trong bối cảnh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa mới được khai sinh, đứng trước muôn vàn khó khăn thử thách, nhất là về tài kinh tế, tài chính; quốc khố trống rỗng, nạn đói hoành hành và nhiều vấn đề xã hội như, dân trí mù chữ, bệnh tật tràn lan… đang nổi lên gay gắt.
Lời phát biểu của Hồ Chí Minh đã nêu lên thực trạng những khó khăn chồng chất mà nhân dân cả nước đang phải đối mặt, gánh chịu; là thông điệp khẩn cấp kêu gọi toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta nêu cao truyền thống yêu nước, tinh thần tự lực tự cường, gắng tìm mọi cách khắc phục khó khăn, giải cứu đất nước, nhân dân thoát ra khỏi cơn hoạn nạn; là tiền đề đến ngày 11/6/1948 Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc lời kêu gọi thi đua ái quốc; phát động, nuôi dưỡng, phát triển các phong trào thi đua, như: “diệt giặc đói, diệt giặc dốt, diệt giặc ngoại xâm”, “Hũ gạo chiến thắng”, “bình dân học vụ”… đã thu hút, cổ vũ, động viên đồng bào, chiến sĩ cả nước hăng say lao động sản xuất, thực hành tiết kiệm chống giặc đói; thi đua học tập xóa nạn mù chữ chống giặc dốt; và dũng cảm ngoan cường trong chiến đấu diệt giặc ngoại xâm, làm nên chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ lừng lẫy 5 năm châu, chấn động địa cầu.
Trong thời kỳ đổi mới, thấm nhuần lời Bác năm xưa, tiếp tục kế thừa và phát huy chủ nghĩa yêu nước, truyền thống cách mạng, toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta đã và đang ra sức hưởng ứng phong trào thi đua yêu nước, thực hiện các chương trình xóa đói, giảm nghèo, phát triển kinh tế, nâng cao đòi sống của nhân dân; quan tâm thích đáng đến các tầng lớp, bộ phận yếu thế trong xã hội, đồng bào các dân tộc thiểu số ở vùng cao, vùng sâu, vùng xa, khắc phục xu hướng gia tăng phân hóa giàu - nghèo, bảo đảm sự ổn định và phát triển bền vững.
